Jugendstil

Lezing Leo Muller omtrent Jugendstil

Een zeer korte en heftige periode is de Jugendstil of Art Nouveau.Een figuurrijke en organische stijl. De stroming was hooguit 20 jaar. En betekende een grote ommekeer in de architectonische- en kunstwereld. Steden waar de Jugendstil het hoogtepunt bereikte zijn Praag en Boedapest.

Aan het einde van de 19e eeuw wist de architectuur eigenlijk niet wat ze moest. Er werd veel teruggegrepen op eerdere stromingen als neogotiek, neoclassicisme en neorenaissance. De interieurs werden dik aangezet, met zware, donkere, vaak rode stoffen, veel donker hout en vergulde accessoires. De adellijke pronkstukken werden met goedkopere materialen geïmiteerd. De kitsch was ontstaan. En het vormloze impressionisme had veel tegenstanders.

In Engeland ontstond toen de Arts and Grafts-beweging. De stroming herstelde het oude ambachtswerk, gebruik van eerlijke materialen en ouderwets handwerk. Men wilde ook de minderbedeelde mens de kans geven van deze stroming te kunnen genieten. Hoewel dit niet helemaal is gelukt, want de vervaardiging was arbeidsintensief en dus duur.

 

 

In Nederland werd deze nieuwe manier van werken opgepakt door Berlage en de Amsterdamse school.

En zo werd de Jugendstil geboren, vernoemd naar een Duits kunstblad. In Frankrijk werd de stroming Art Nouveau genoemd. De stroming ontwikkelde zich verschillend. In Frankrijk met pasteltinten en golvende lijnen, in Duitsland strenger met rechtere lijnen.

In Oostenrijk-Hongarije werd de stroming Secession genoemd, met de bekende Tjechische schilder Alphons Mucha ( zie afbeeldingen). In Spanje werd de stroming Modernisma genoemd en in de Verenigde Staten Tiffany-style. In verhouding zijn er weinig Jugendstil gebouwen in Nederland gebouwd. De Nederlands mentaliteit was waarschijlijk niet geschikt voor deze frivole tijd. Men sprak hier over slaoliestijl, naar aanleiding van een affiche voor de Nederlandse Oliefabrieken te Delft, gemaakt door

Jan Toorop (zie afbeelding).

De technische vooruitgang maakte het mogelijk om Jugendstil overal te gebruiken, b.v. sieraden, meubels, liften, hekwerk, schilderijen, enz. Vooral gietijzer en ijzer waren dankbare materialen voor deze stijl.

Als reactie op deze bonte stijl kwam al gauw het Art Deco. Maar na de Eerste Wereldoorlog verdween de stroming helemaal. En ook de steden met de mooiste Jugendstil verdwenen achter het ijzeren gordijn.

Na de val van de muur wordt er naarstig gewerkt om de steden te restaureren. De Secession-voorbeelden kregen voorrang en sindsdien worden ze overspoeld door toeristen.